De woorden ‘aioon’ en ‘aionios’

(overgenomen van het boek ‘God straft om te redden’, van Tom van Dijk)

De Griekse woorden aioon en aionios spelen een belangrijke rol in de discussie over de eindeloze straf, omdat ze de enige onderbouwing ervoor zijn.

Beide woorden worden gebruikt als de Griekse vertaling van het Hebreeuwse woord ‘olam’. Waar in het Oude Testament in het Hebreeuws olam staat, staat in het Grieks aioon en aionios.

Het ligt voor de hand dat auteurs van het Nieuwe Testament het begrip olam in gedachten hadden waar aioon en aionios worden gebruikt. Een olam of eon is een onbepaalde tijd, vaak een ononderbroken tijdsperiode van onbekende lengte. Olam wordt bijvoorbeeld gebruikt voor de duur van een mensenleven. Het wordt gebruikt voor tijdsperioden die niet vluchtig of kortstondig zijn, maar lang.

Zo ook in 2 Korintiërs 4:18: “Want het zichtbare is kortstondig, maar het onzichtbare is eonisch.” Hier kan men ook vertalen met blijvend, zoals heuvels, die blijvend zijn maar wel een einde kunnen hebben.

Een olam of eon kan ook een specifieke periode zijn. Het was in die eeuwen al gebruikelijk onder Joodse theologen om te spreken over meerdere eonen. In de teksten over Gods straf gaat het ook over een specifieke eon: de eon na het oordeel.

Overigens bestaat er wel een Grieks woord dat eeuwig betekent: ‘aidios’. Dit woord komt in de Bijbel vrijwel niet voor en ook het begrip eeuwigheid komt in het Hebreeuwse denken oorspronkelijk niet voor. Het woord aidios werd al wel gebruikt door de Farizeeën om de eindeloze straf mee aan te duiden.

De eonische God is er in alle eonen en is de God van de eonen. Het eonische leven heeft een eonisch karakter, dat zegt niets over de vraag of het eindig of oneindig is. Onsterfelijkheid wordt niet geleerd in teksten over een eonisch leven, maar in 2 Timoteüs 1:10, waar staat dat Christus Jezus de onvergankelijkheid aan het licht heeft gebracht. Bovendien: als een eon per definitie oneindig duurt, hoe kan de Bijbel dan spreken over meerdere eonen en hoe kan Jezus spreken over deze eon

en de komende eon en over het einde van deze eon?

Tenslotte komt in Openbaring de constructie eonen van eonen vaak voor. Dit is een Hebreeuwse uitdrukking die het woord versterkt, net zoals koning der koningen en lied der liederen. In het Hebreeuws staat er ‘olam wa ad’. De constructie zou dus vertaald kunnen worden met een zeer lange tijd of eeuwenlang.

Waarom geloven zoveel christenen dan toch dat de Bijbel 'overduidelijk' een eindeloze straf leert? Dit komt vooral door de veranderde vertaling van aionios . Het is duidelijk te zien in de geschiedenis van de kerk dat de betekenis van dit woord is veranderd. De kerkvader Origenes (tweede en derde eeuw) leerde alverzoening en gebruikte daar het woord aionios bij. Pas in de zesde eeuw liet de Romeinse keizer Justinianus in een plaatselijk concilie verklaren dat Origens alverzoeningsleer ketters is en schreef hij in een brief aan patriarch Menas van Constantinopel, in het Grieks: “De

heilige Kerk van Christus leert eindeloos eonisch (ateleutetos aionios) leven voor de rechtvaardigen en eindeloze straf (ateleutetos) voor de slechten.” Als het woord aionios uit zichzelf al een oneindigheid betekende, zou het woord ateleutetos overbodig zijn geweest.

Een tijdgenoot van Justinianus, Olympiodorus, schreef dat een ziel geen eindeloze eeuwen wordt gestraft, maar voor een eonische periode. Die periode is de eon van de straf.

Uit deze drie voorbeelden blijkt duidelijk dat het woord aionios tot in de zesde eeuw niet de betekenis eeuwig had.

Zie verder de onderstaande bronnen: